ضرورت و اهمیت:
ماهیان خاویاری یکی از با ارزش‌ترین ماهیان جهان می‌باشند که فقط در نیمکره شمالی پراکنش دارند.در حال حاضر، 27 گونه ماهی خاویاری در دنیا وجود دارد که 6 گونه آن در دریای خزر ورودخانه‌های منتهی به آن زیست نموده و 90 درصد خاویار جهان را تأمین می‌نمایند. بر اساس‌آمار و نتایج تحقیقاتی، ذخایر بسیاری از ماهیان خاویاری در دنیا در حال انقراض می‌باشد. همچنین‌میزان صید ماهیان خاویاری در سالهای اخیر در دریای خزر رو به کاهش نهاده که عوامل متعددی از جمله:
1- صید بیش از حد مجاز، افزایش صید بی رویه و صید غیرقانونی و توسعه روز افزون قاچاق.
2- ایجاد سد و پل بر روی رودخانه‌های مهم حوضه دریای خزر.
3- تخریب محل‌های تخمریزی طبیعی بر اثر فرسایش حوضه‌های آبخیز رودخانه‌ها و برداشت غیر اصولی‌شن و ماسه از بستر آنها.
4- آلودگی‌های محیط زیست این ماهیان از طریق انواع فاضلابهای شهری، صنعتی، کشاورزی، آلودگی‌های نفتی و....
برای حفظ هرچه بیشتر این گونه‌های با ارزش و بهره‌برداری اصولی از آنها، راه‌اندازی و تأسیس‌مؤسسه تحقیقاتی در سطح ملی و بین‌المللی احساس می‌شد که با عنایت و حمایت مسئولین محترم‌جمهوری اسلامی و بخصوص شرکت سهامی شیلات ایران اقدام به تأسیس مؤسسه تحقیقات‌بین‌المللی تاسماهیان دریای خزر گردید. لایحه تأسیس این مؤسسه در جلسه علنی مجلس شورای‌اسلامی در مورخه 15/7/76 به تصویب رسید.
در هر حال، حفاظت از ذخایر تاسماهیان با قدمت تاریخی250 میلیون ساله بعنوان “ فسیل زنده” یک وظیفه ملی، علمی تلقی می‌گردد و نیاز به حمایت همه مسئولین و دست اندرکاران و همچنین تلاش و همکاری تمامی آحاد مردم به ویژه علاقمندان به منابع ملی و حفظ محیط زیست دارد تا شاهد شکوفایی و توسعه هرچه بیشتر اقتصاد کشور در آینده نزدیک باشیم.
اهداف:
هدف اصلی انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری ، حفاظت از ذخایر ژنتیکی تاسماهیان دریای خزر و بهره‌برداری پایدار از آنها و همچنین ایجاد بستر لازم برای معرفی توانمندیهای علمی کشور در زمینه تاسماهیان از طریق همکاریها و هماهنگیهای مؤثر ملی ، منطقه ای و بین‌المللی و تاسیس مرکز مرجع تاسماهیان جهان
(World Sturgeon Reference Center) با اجرای پروژه‌های تحقیقاتی کاربردی و تشکیل بانک اطلاعات تاسماهیان براساس خط مشی کلی ذیل می‌باشد:
1- مطالعه بوم‌شناسی و ساختار زیستی تاسماهیان در شرایط طبیعی و محیطهای پرورشی.
2- مطالعه در زمینه تکثیر مصنوعی ماهیان خاویاری و بازسازی ذخایر.
3- ارزیابی ذخایر و تکنولوژی صید تاسماهیان دریای خزر.
4- مطالعات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی تاسماهیان دریای خزر.
5- مطالعات ژنتیکی، اصلاح نژاد و بیوتکنولوژی تاسماهیان.
6- بررسی بیوتکنیک پرورش ماهیان خاویاری در آبهای داخلی و اراضی با آب لب‌شور ساحلی دریای‌خزر.
7- مطالعه فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب و همچنین مواد آلاینده زیستگاههای طبیعی تاسماهیان.
8- مطالعه در زمینه تکنولوژی فرآورده‌های انواع تاسماهیان.
9- مطالعه انواع بیماریهای تاسماهیان، راههای پیشگیری و درمان آن.
10- همکاری با سازمانهای بین‌المللی برای حفظ ذخایر ارزشمند ماهیان خاویاری دریای خزر و سایرگونه‌های تاسماهیان در حال انقراض در سطح جهان.
11- مبادله اطلاعات علمی و فنی، تبادل کارشناس با سایر مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاههای داخلی وخارجی.
12- اجرای دوره‌های آموزشی کوتاه و بلند مدت در داخل و خارج از کشور در مقاطع مختلف تحصیلی.
13- برگزاری و شرکت در کنفرانسهای داخلی و بین‌المللی در تمام زمینه‌های علمی مرتبط با ماهیان‌خاویاری.
معرفی بخشها ، گروهها و آزمایشگاههای تحقیقاتی مؤسسه :
1- بخش مدیریت ذخایر
- گروه مدیریت ذخایر ماهیان خاویاری
- گروه بازسازی ذخایر و فن آوری صید
2- بخش اکولوژی (بوم شناسی)
- گروه تحقیقات زیستی
- گروه شیمی ، فیزیک و آلایندههای اکوسیستمهای آبی
3- بخش آبزی پروری
- گروه تکثیر و پرورش
- گروه تغذیه
4- بخش فیزیولوژی و بیوشیمی
- گروه فیزیولوژی
- گروه بیوشیمی
5- بخش ژنتیک و فنآوری زیستی
- گروه مهندسی ژنتیک
- گروه ژنتیک مولکولی
6- بخش بهداشت و بیماریها
- گروه انگلشناسی
- گروه میکروبشناسی
7- بخش تکنولوژی فرآوردهها
- گروه عملآوری
- گروه شیمی مواد غذایی و کنترل کیفی
8- بخش خدمات فنی تحقیقاتی