به گزارش روابط‌ عمومی و امور بین‌الملل انستیتو تحقیقات بین‌المللی ماهیان خاویاری، روز پنج شنبه 27 آبان 1400، آقای مهندس محمدرضا بهروز خوش قلب پژوهشگر و کارشناس خبره بخش مدیریت ذخایر ماهیان خاویاری انستیتو با حضور در برنامه رویش شبکه سراسری آموزش سیما شرکت نمودند. مواردی چون وضعیت ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر، اهمیت ماهیان خاویاری، صید و بهره برداری آنها در دریای خزر، جایگاه ایران در جهان (گذشته و حال)، دلایل کاهش ذخایر این ماهیان، اقدامات اجرایی و تحقیقاتی انجام شده برای حفظ و احیاء و بهره‌برداری آنها، پیشنهادات اجرایی و تحقیقاتی جهت برون‌رفت از چالش و آینده ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر از محورهای اصلی گفتگوی ایشان بود.

وی در آغاز این گفتگو اظهار داشتند ماهیان خاویاری که از قدیمی ترین آبزیان شناخته شده در جهان هستند، شامل 27 گونه بوده که در آبهای نیم کره شمالی زیست می کنند. 5 گونه با ارزش این ماهیان در دریای خزر بعنوان بزرگترین زیستگاه طبیعی این ماهیان که 90 درصد خاویار جهان را تامین می‌کرده، زیست می‌کنند. خاویار این گونه ماهیان به مروارید سیاه معروف هستند و خاویار ایران بدلیل مرغوبیت و کیفیت آن در جهان شناخته شده می‌باشد.

پژوهشگر ارشد بخش مدیریت ذخایر ماهیان خاویاری انستیتو در ادامه سخنان خود تصریح نمودند متأسفانه به دلایل مختلفی نظیر صید غیر مجاز در کشورهای حاشیه دریای خزر به‌خصوص پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، از بین رفتن زیستگاه‌های تولیدمثلی این ماهیان در رودخانه‌های ولگا، اورال، کورا و سفیدرود، ورود انواع آلودگی‌های صنعتی و شهری، ذخایر این گونه های با ارزش طی سه دهه اخیر به‌شدت کاهش‌یافته است. کاهش شدید ذخایر به حدی بود که طی اجلاسی رؤسای جمهور کشورهای حاشیه دریای خزر در سال 2010، صید تجاری ماهیان خاویاری را تعطیل اعلام کردند و مقرر شد صید آنها صرفاً به‌منظور بازسازی ذخایر و انجام امور تحقیقاتی صورت پذیرد.

ایشان در ادامه افزودند: سازمان شیلات ایران در راستای حفظ، احیاء و بهره‌برداری پایدار از این ماهیان اقدام به تشکیل پایگاه‌های حفاظت منابع آبزیان در تمام خطوط ساحلی دریای خزر، ایجاد مراکز تکثیر و بازسازی ذخایر در سه استان شمالی و رهاسازی سالانه میلیون‌ها بچه‌ماهی خاویاری به رودخانه‌های اصلی مهاجرت این ماهیان نموده است. کاهش زمان صید و تلاش صیادی و توجه به پرورش ماهیان خاویاری به ‌منظور کاهش فشار بر ذخایر دریایی از نمونه اقدامات سال‌های اخیر می‌باشد.

همچنین در خصوص اقدامات پژوهشی انجام شده در زمینه بازسازی و پایش ذخایر ارزشمند ماهیان خاویاری خاطر نشان کردند انستیتو تحقیقات بین‌المللی ماهیان خاویاری با اجرای گشت‌های تحقیقاتی ارزیابی ذخایر این ماهیان با همکاری و مشارکت تمام کشورهای ساحلی (۲۴ گشت)، بررسی کمی و کیفی بچه ماهیان خاویاری تا زمان رهاسازی در رودخانه سفیدرود، بررسی آماری و زیست‌سنجی ماهیان خاویاری در حوضه جنوبی دریای خزر، بررسی زمان مناسب صید ماهیان خاویاری و.... گزارشات علمی، تحلیلی و کاربردی را در راستای مدیریت پایدار ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر ارائه نموده و همواره نقش پررنگ و حضور فعال در جلسات داخلی (کمیته‌های صید و کمیسیون بهره‌برداری) و بین‌المللی (کمیسیون منابع زنده دریای خزر تعیین سهمیه صید و اجلاس‌های FAO و ...) داشته است.

در بخشی از این برنامه همچنین آقای دکتر شهرام عبدالملکی عضو هیات علمی و مدیر بخش مدیریت ذخایر انستیتو مواردی را در خصوص قدمت تاریخی اهمیت زیستی و ژنتیکی و نیز معرفی گونه‌های مختلف ماهیان خاویاری در جهان و ایران عنوان کردند. ایشان در سخنان خود خاطر نشان کردند بر اساس آخرین طبقه‌بندی IUCN در سال ۲۰۰۹ این ماهیان در گروه معرض خطر انقراض قرار دارند و طبق آخرین آمار FAO میزان صید این ماهیان در دریای خزر از ۱۶۰۰۰ تن در سال ۱۹۹۰ با 97/7 درصد کاهش، به 37۵ تن در سال ۲۰۰۹ و 187 تن در سال 2017 رسیده است. در آب‌های ایرانی دریای خزر نیز میزان صید ماهیان خاویاری از حدود 2058 تن در سال ۱۳۷۱ به حدود ۶ تن در سال ۱۳۹۹ رسید که بیش از 99/7 درصد کاهش نشان می‌دهد.

در بخش پایانی این برنامه تلویزیونی آقای مهندس خوش قلب مواردی همچون، همکاری‌ مشترک کشورهای حاشیه دریای خزر در زمینه بهبود وضعیت حفاظت منابع، احیاء و بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری همراه با نظارت بین‌المللی، کاهش میزان صید غیرمجاز به‌ منظور کاهش خسارات وارده بر ذخایر، حمایت و مدیریت صیادان حاشیه دریای خزر، ارتقای فرهنگ حفظ ذخایر در جوامع ساحلی و رها سازی ماهیان جوان و نابالغ صید شده، حفاظت و احیاء رودخانه‌ها ، افزایش راندمان تکثیر و تولید بچه ماهیان خاویاری در مراکز تکثیر و بازسازی و تخصیص اعتبارات مناسب از منابع داخلی و بین‌المللی برای تحقق گشت‌های دریایی ارزیابی ذخایر و بازسازی ذخایر این گونه های ارزشمند خزری را از جمله راه کارهای برون‌رفت از وضعیت نگران کننده ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر دانستند.

علاقه‌مندان می توانند برای مشاهده این برنامه، به لینک زیر مراجعه فرمایند:

https://telewebion.com/episode/2699234

روابط عمومی و امور بین الملل انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری